Atık sudan elde edilen çamuru işleyerek enerji elde eden Ineva, Türkiye’de bulunan 11 tesisten 8’ine sahip. 2021’de arıtma çamurundan toplam 44 GWh enerji üretmeyi planlayan şirket, yurtdışına yönelik projelere de göz kırpıyor.
Mustafa Orhun Çetin
Arıtma çamuru deyip geçmeyin, Türkiye’de yılda neredeyse üç milyon ton arıtma çamuru üretiliyor. Eğer bu çamurun termik gücü kullanılır ve elde edilen buhar da enerjiye dönüştürülebilirse yılda bin 369 GWh elektrik elde edilebiliyor. Bu potansiyelin ne anlama geldiğini en iyi şekilde hali hazırda üretilen yenilenebilir enerji gücüne ait rakamlar anlatıyor… Türkiye’de güneş enerjisinden ürettiği yıllık 11,7 GWh’lık elektrik gücünün yüzde 10 civarına karşılık geliyor. Ancak üretimde potansiyel bu seviyelerde değil.
Nüfus artışı ve değişen tüketim alışkanlıkları ile birlikte hem konutlarda hem de endüstriyelde atık üretimi artmaya devam ediyor. Bu alana yapılacak yatırımlar bir yandan atık çamurunun doğaya vereceği zararı önlerken diğer taraftan enerjiye de yeni bir güç kazandırıyor.
Atık çamurdan enerji üreten Türkiye’nin ilk lisanslı tesisine sahip Ineva, yılda 145 bin tonu işleme alıyor. Ineva Genel Müdürü Erman Çakal, atık çamurunun bertaraf edilmesinin önemini şu sözlerle aktarıyor: “Bu konu çevre ve insan sağlığı açısından da büyük bir önem taşıyor. Enerji potansiyeli bir tarafa ham madde olarak yaratabileceği büyük bir değer var.”
Ineva, 2008’de TÜBİTAK ile geliştirdiği reaktörleriyle atık suyun arıtılması sonrası oluşan arıtma çamurunu bertaraf ederek, enerji ve buhar üretimi gerçekleştiriyor. 2016’dan bu yana halen Coşkunöz Holding çatısı altında sürdüren şirket, sektörün önde gelen oyuncularından. Erman Çakal, “Türkiye’deki 11 tesisin sekiz tanesi Ineva’ya ait. Yüzde 45 pazar payımızla sektörde lider konumdayız” diyor.
11 REAKTÖR TESİSİ VAR
Resmi rakamlara göre Türkiye’de lisanslı olarak çalışan 11 tane akışkan yataklı reaktör tesisi var. Bu tesisler genellikle belediyelerin atık su arıtma tesislerine ya da organize sanayi bölgelerine yakın yerlerde bulunuyor. Bunun en önemli sebeplerinden biri, işlemler sonucunda elde edilen çamuru taşıma maliyetinin ortadan kalkması… Çamur yakılınca açığa çıkan ısı böylelikle enerji olarak değerlendiriliyor. Bonus olarak elde edilen buhar da yeniden tesise kazandırılıyor.
Ineva ise sahip olduğu sekiz tesisin üçünü tavuk üreticilerinin kampüslerinde konumlandırdı. Dönüşüm değeri nedeniyle bu yatırımlara en sıcak bakan sektör de tavukçuluk. Hizmet verilen tavukçuluk firmalarının şirkete yeni bir iş fırsatı yarattığını söyleyen Çakal, bir ilki gerçekleştirerek tavuk altlıkları, gübreleri ve yumurta kabuklarının yakılması ile elektrik üretme konusunda çalışmalar gerçekleştirdiklerini belirtiyor.
YURT DIŞINA ÇIKACAK
Yüzde 100 yerli sermayeye sahip Ineva, bir ton atıktan 1,5 ton buhar enerjisi üretiyor. Ve ürettiği bu buhardan da 0,15 ila 0,2 MW yenilenebilir enerji statüsünde elektrik üretebiliyor. Hedef ise sınırların dışına çıkarak bu projeleri yakın coğrafyaya taşımak.
Ineva yurtdışına çıkış içinse bağlı olduğu Coşkunöz Holding’den güç alacak. Holdingin Rusya’daki faaliyetlerinden kaynaklı ilişkiler Ineva için de kullanılacak. Rusya dışında da ülkeler Ineva’nın gündeminde. Çakal, “Bulgaristan, Romanya, Sırbistan ve Makedonya’da bizim sistemimizi bu ülkelere tanıtan bir danışmanımız var” diyor. Firmanın pandemi ile beraber şimdilik askıya aldığı bir de İngiltere projesi bulunuyor.
YENİ PROJELER
Şirketin büyüme planları arasında yeni alanlar da var. Bunlardan biri giderek daha popüler hale gelen biyokütle yani katı atıktan enerji elde etmek. Bir diğeri ise geri dönüşüm projesi. Erman Çakal, “Elektrikli araçların, dolayısıyla enerjiyi depolamanın yani batarya teknolojilerinin gelişeceğini biliyoruz” diyerek yeni projenin sinyalini veriyor: “Herkes batarya üretimine girişmişken bizim için doğru strateji 10 yıl kullanılan pillerin geri dönüşümünü yapmak. Lityum-iyon bataryaların dönüşümü ile ilgili yurt içi ve yurt dışından firmalarla görüşüyoruz.”
Ineva, bir demo tesiste oluşturduğu sistem geliştirmeleri üzerine çalışmalar yaparken bu reaktörler üzerinde değişik maddelerin de yakılması ile ilgili araştırmalar da gerçekleştiriyor. Çakal, “Bugüne kadar kat edilmiş yolda bu demo tesisin çok büyük katkısı var” diyor.
GÜNDE 700 TON ÇAMUR
Ineva, atık suyun arıtılması sonucu ortaya çıkan arıtma çamurları işlenerek bertaraf ediliyor. Serbest halde bulunduğunda çevreye verdiği zararların kontrol edilemediği arıtma çamuru yakılarak enerji üretimi gerçekleştirirken, yine bu yakılma işlemi sırasında açığa çıkan buhar da bir yan ürün olarak değerlendirilebiliyor. Ineva, her gün 700 ton arıtma çamurunu bertaraf ederken yaklaşık 56 MW termal güç üretiyor.
Ağustos 2021’de Inbusiness dergisinde yayınlanmıştır. Dergi kapsamında yayınlanan diğer içerikler için bu linki ziyaret edebilirsiniz.
